MAKALAH BASA SUNDA
| KAMPUNG ADAT SUNDA KAMPUNG NAGA | |
A.BUBUKA
1.KASANG TUKANG
Kampung adat mangrupaken kampung anu tetep ngajaga adat,hukum,jeung aturan anu geus ditetepkeun ku karuhun kampungna.Contona:Kampung Naga,Kampung Badui,Kampung Kuta,Kampung Pulo, Jsb.Kampung adat kudu dijaga jeung dilestarikeun ku urang sadaya ambéh dipikanyaho nepi ka generasi saterusna. Masarakat kampung adat teu kapangaruhan ku kamajuan zaman jeung tetep mertahankeun kabudayaana.Zaman ayeuna kampung adat beuki ngurangan jeung beuki nyaeutikan,janten urang sadaya kudu ngajaga jeung ngalestarikeun ambéh teu leungit.
2.TUJUAN
1. Nyubadanan tugas Basa Sunda
2.Nambah wawasan ngeunaan Adat jeung Sastra Sunda
3. Mikanyaho sajarah Kampung Naga
4. Mikanyaho ciri-ciri masarakat Kampung Naga
3.RUANG LINGKUP
Kampung adat sunda nyaeta kampung naga
B.DESKRIPSI KAMPUNG ADAT
KAMPUNG NAGA
1. Sajarah Kampung Naga
Kampung naga ayana di desa Neglasari kacamatan Salawu kabupaten Tasikmalaya anu luasna kurang leuwih 1,5 Ha. Di kampung ieu aya 108 Kapala kaluarga sareng jumlah warga 315 jiwaan.
Panginten nyerebeut dina impleungan urang nalika ngadenge ngaran kampung naga, pikiran pasti kana sato nyaeta naga tapi sabenerna mah bentuk anu asli tina kampung eta the beda pisan jeung ngarnna. Soalna di kampung naga teu aya hiji sato naga. Ngaran kampung naga mangrupakeun hiji singkatan kata tina kampung diNa Gawir, anu hartina kampung nu aya di tempat anu subur. Kampung Naga mangrupakeun kampung leutik dimana masarakatna patuh kana ngajaga tradisi nu aya. Saur bapa kuncen nyaeta Bapa Ade “ kampung naga nyaeta kampung tradisional anu masih nyekeul jeung ngajungjung luhur warisan karuhun.” Hal ieu nu ngajadikeun kampung naga unik jeung beda ti kampung-kampung nu lainna. Teu aya leupatna lamun kampung ieu jadi salah sahiji warisan budaya bangsa Indonesia nu kudu di pikawanoh tur di lestarikeun.
Nenek moyang Kampung Naga cenah nyaeta Eyang Singaparna nu makamna aya di leweung di sabeulah kuloneun kampung naga. Warga sanaga nyaeta ngaran warga kampung naga. Cara warga sanaga mertahankeun adat istiadat karuhunna nyaeta ku cara ngalaksanakeun upacara-upacara adat sareung pola kahirupanana salaras jeung adat istiadat leluhurna, saperti dina hal agama, pakasaban, kaelmuan, kasenian,bahasa jeung tata cara karuhunna.
Masarakat kampung naga ngabogaan tempat-tempat larangan anu ulah di asupan atawa sok di sebut “pamali”. Tempat-tempat larangan nyaeta hutan larangan di sabeulah kulon jeung wetan, tempat ieu ulah di asupan ku sing saha jalma oge, iwal dina waktu upacara atawa zaroh. Di kampung naga aya hiji bangunan anu katelah sanget nyaeta “Bumi Ageung” nyaeta tempat palaksanaan rutin upacara adat. Tempat ieu dicaram pikeun di asupan ku jalmi iwalti kokolot adat atawa kuncen.
Poe anu di ageungkeun masarakat kampung naga diantarana; poe salasa,rebo, jeung saptu. Dina poe-poe eta, masarakat kampung naga dilarang pikeun nyaritakeun asal-usul sajarah kampung naga jeung dina bulan safar, dilarang ngalaksanakeun upacara adat atawa zaroh. Saterusna dina bangunan imah, geus di atur nyaeta ngabujur ka timur-barat nyanghareup ka selatan atawa tonggoh. Tiap-tiapimah kudu sili singhareupan supaya ngajaga karukunan sasama warga kampung naga.
2. Ciri-ciri masarakat kampung Naga
Sabenerna, teu aya ciri khusus masarakat kampung naga. Hartina masarakat kampung naga sami sareng masarakat lainna. Naming, aya hiji anu jadi pambeda nyaeta bangunan imah nu di jerona sok aya dinding tina “sasag” nyaeta anyaman tina awi.
Jadi, masarakat kampung naga sami halna jeung masarakat lainna. Aya oge anu jadi beda nyaeta tina segi arsitek bahan bangunan rumah adatna.
3.Pakakas hirup jeung bangunan masarakat kampung naga
Kampung Naga nyaeta kampung tradisionl anu geus pasti pakakas jeung pakasabannana ge sederhana keneh. Pakasaban masarakat kana tani. Hasil panen biasana di konsumsi, tapi kadang sok di jual lamun hasil panen aya dina kalewihan.
Pakasaban masarakat kampung naga oge aya anu kana anyaman. “Rigen” mangrupi anyaman khas kampung naga. Masarakat biasa nganggo alat-alat tradisional dina kahirupan sapopoe sapertos ngagarap sawah ku pacul, manen pare ku etem, jeung pare ditutu teu acan ngagunakeun mesin giling.
Adapun bangunan rumah mereka terbuat dari bahan-bahan yang bisa di ambil dari alam dengan ditambah bahan-bahan yang lainnya yang hanya ada di pertokoan. Dinding rumah mereka terbuat dari bambu dan kayu, atap rumah terbuat dari ijuk.
Bangunan-bangunan anu aya di kampung naga, ngabentuk siga segitiga. Sakabeh bangunan, atapna tina injuk bari ngadepka kiblat. Kurang lewih aya 113 bangunan dina area 1,5 Ha. Aya 110 imah warga jeung hiji masjid. Salain eta, aya oge bangunan bale pertemuan jeung leuit oge Bumi ageing anu sakabehna dijieun tina bahan bilik jeung kayu, singkatna teu aya anu make semen atawa bata. Jeung tina sakabeh ukuran alat bangunan kabeh eta nenjokeun ayana kasaimbangan jeung kasalarasan kahirupan nu aya di daerah eta.
Bentuk imah masarakat kampung naga, bentukna kudu panggung, bahan imah tina awi jeung kai. Atap imah kudu tina daun nipah, injuk atawa daun eurih. Lantai imah oge kudu dijieun tina awi jeung kai. Ulah nyieun imah tina tembok atawa gedong. Imah di kampung naga ulah aya parabot atawa pakakas contona korsi, meja, jeung tempat sare. Imah di kampung naga ulah ngabogaan daun panto di dua arah berlawanan, cenah menurut anggapan masarakat didinya, rijki anu asup kajero imah lewat panto depan moal kaluar ka panto nu di tukang. Sahingga dina masang daun panto, masarakat sok ngahindari masang daun panto nu sajajar lempeng.
Kasimpulannana, masarakat kampung naga mangrupakeun masarakat anu masih ngagunakeun parabot hirup anu sederhana atawa disebut non teknologi anu sakabeh bahan-bahanna aya sadia di alam. Saperti nalika masak make tungku, ngabajak sawah ngagunakeun pacul, jeung masih loba keneh tapi anu pasti mah di kampung adat ieu teu aya listrik pikeun panerangan anging ngagunakeun damar.
4. Organisasi kamasarakatan Kampung Naga.
aya 2 lembaga kamasarakatan di kampung Naga nyaeta :
A. Lembaga Pamarentahan.
Sistem kamasarakatan di kampung naga lewih mokuskeun kana system atawa lembaga-lembaga pamarentahan anu aya di kampung naga. Aya dua lembaga nyaeta :
· Lembaga Pamerentahan
· RT
· RK / RW
· Kudus ( Kepala Dusun )
B. Lembaga Adat.
Kuncen dijabat ku Bapak Ade Suherlin anu bertugas sebagai pamangku adat jeung mimpin upacara adat dina acara ziarah.
· Punduh dijabat ku Bapak Ma’mun
· Lebe dijabat ku Bapak Ateng anu tugasna ngurus jenazah ti awal nepi ka beres anu sesuai jeung syariat Islam.
5. Sistem Kaelmuan / pendidikan Masarakat Kampung Naga.
Masarakat kampung Naga masih katinggaleun dina bidang pendidikan. Tingkat Pendidikan masarakat Kampung Naga mayoritas ukur nepi ka jenjang pendidikan sekolah dasar, tapi aya oge anu nuluykeun ka jenjang anu lewih luhur jeung eta oge minoritasna. Kalobaan pola pikirna masih pendek sahingga masarakat mikir keur naon sakola luhur-luhur lamun akhirna balik jeung gawe dei di kampung keneh. Tina anggapan eta, karolot nganggap yen lewih hade diajar tina pangalaman jeung tina alam atawa kumpulan anu biasa di laksanakeun di mesjid atawa aula.
Namung, menurut kuncen atawa sesepuh di kampung eta, dina mas’alah pendidikan mah bebas pikeun masyarakatna. Artina teu aya tekanan ka masarakat anu haying nuntut elmu saluhur-luhurna. Tapi eta oge aya sarat pikeun jalma anu haying sakola nyaeta nalika tos rengse sakola balik ka kampung halaman teukenging mawa adat ti luar tapi kdu balik ka asal [ ulah mraktekkeun lalampahan ti luar di jero kampung naga]. Jeung lamun haying berkarir mah bisa di luar kampung naga.
6. Sistem Kasenian jeung Bahasa.
Di bidang kesenian masarakat Kampung Naga ngabogaan pantangan atawa tabu ngayakeun pertunjukan jenis kasenian ti luar Kampung Naga sepertos wayang golek, dangdut, pencak silat, jeung kesenian anu lainna nu ngagunakeun waditra goong. Sedengkeun kesenian warisan karuhun masarakat Kampung Naga nyaeta seni terbangan, angklung, beluk, jeung rengkong.Kesenian beluk ayeuna tos jarang di pintonkeun, kesenian rengkong oge geus teu dikenal deui terutami ku kalangan generasi muda. Tapi pikeun masarakat Kampung Naga nu deuk nonton kesenian wayang, pencak silat, jeung sajabana teu di caram aasal kesenian eta di pintonkeun di luar wilayah Kampung Naga.
Aya tilu pasangan kesenian di Kampung Naga nyaeta :
a) Terebang Gembrung nu di paenkeun ku duaan atawa leuwih. Biasana di laksanaken dina waktu takbiran Iedul Fitri jeung Iedul Adha oge di poe 17an. Alat ieu dijieun tina kai.
b) Terebang Sejat, di paenkeun ku 6 jiwa jeung dilaksanakeun dina waktu upacara kawinan atawa sunatan masal.
c) Angklung, dipaenkeun ku 15 jalmi jeung dilaksanakeun dina waktu Sunatan masal.
Ngenaan bahasa, masarakat kampung naga biasa ngagunakeun bahasa sunda. Naming, diantara masarakat aya oge anu ngagunakeun bahasa Indonesia jeung bahasa Inggris. Hal saperti kieu di sebabkeun lobana wisatawan domestic jeung luar negri sahingga ngadorog jeung ngamotivasi masarakat pkeun diajar bahasa sangkan kalancaran komunikasi.
7. Sistem agama
Awalna, loba masarakat di luar anu nyebutkeun yen penduduk di kampung naga nganut agama islam baheula. Cenah penduduk di kampung naga nganut aliran sesat soalna maranehna ngalaksanakeun solatna ngan sapoe sakali. Didieu aya hiji tapsiran anu salah nyaeta ngeunaan maksud solat sapoe sakali. Paktana warga di kampung naga tetep migawe solatna 5 kali dina sapoe sapeuting. Jadi, maksud tina solat sapoe sakali teh nyaeta, sakali dzuhur, sakali ashar, sakali maghrib, sakali isya, sakali subuh.
Penduduk Kampung Naga ngaku mayoritas agamana nyaeta agama islam, tapi sakumaha parantos ka uninga yen masarakatna oge masih nyekel pageuh adat istiadat jeung kapercayaan karuhunna.
Nurutkeun kapercayaan masarakat kampung naga, ku ngajalankeun adat istiadat warisan karuhun oge eta tos nunjukkeun panghormatan ka para leluhur. Sagala hal anu datangna lain ti karuhun kampung naga, jeung sagala hal anu teu pernah di lakukeun karuhun eta di anggap tabu atawa pamali. Lamun hal-hal nu di anggap tabu di pigawe ku masarakat kampung naga berarti ngalanggar adat, teu ngahormat karuhun, ha lieu bakal ngadatangkeun malapetaka.
Masarakat kampung naga masig percaya kana takhayul nyaeta ayana makhluk anu go’ib anu ngeusian atawa nyicingan tempat-tempat tertentu anu di anggap sanget.
Kapercayaan masarakat kana mahluk goib masih di cekel kuat pisan. Percaya ayana jurig cai, terus ririwa, kunti anak eta masih di percaya ku masarakat kampung naga. Sedengkeun tempat anu di percaya sanget nyaeta sapertos makam sembah eyang singaparna, bumi ageung, jeung sajabana.
Dina masalah upacara, di kampung naga aya upacara-upacara adat anus ok dilaksanakeun ku masarakat sanaga anu waktuna sesuai jeung hari besar Islam nyaeta :
a) Bulan Muharam keur nyambut datangna Taun Anyar Hijriah
b) Bulan Maulud keur mepeling hari lahirna Nabi Muhammad SAW
c) Bulan Jumadil Akhir keur mepeling pertengahan bulan Hijriah
d) Bulan Nisfu Sya’ban keur nyambut datangna bulan suci Ramadhan
e) Bulan Syawal keur nyambut datangna Idul Fitri
f) Bulan Zulhijah keur nyambut datangna Idul Adha
8. Unsur-Unsur Inovatif kampung Naga
Berdasarkan observasi, kampung Naga ngabogaan sababaraha inovasi diantarana :
Ayana pangaweruh masalah pare. Nyaeta pare lokal anu di percaya ku masarakat yen pare lokal teh ngabogaan system pertahanan mangrupa benda tajem sahingga aman tina manuk. Jadi, diantara masarakat kampung naga loba anu milih melak pare lokal batan nu lainna.
Salajengna inovasi anyar anu jadi cirri khas kampung naga nyaeta karajinan anyaman Rigen. Terus nu lainna nyaeta tina segi posisi ruangan di jero imah adat nyaeta posisi dapur anu aya di harepeun imah. Anu tujuannana supaya masarakat lainna bisa nyaho imah anu mana nu teu ngebul atawa teu masak, sahingga masarakat lain bisa silih bantuan. Hal ieu mangrupakeun wujud tingkat solidaritas masarakat kampung naga teh luhur pisan. Ieu mangrupa hal leutik namung manfaatna pikeun dipiconto ku masarakat Indonesia sangkan urang bisa jadi jalma-jalma anu manfaat pikeun jalma anu sanesna.
Gotong royong ngajadikeun masarakat kampung naga bisa bertahan nepi ka kiwari. Masarakat kampung naga ngabogaan prinsip atawa falsafah hirup nu ngajadikeun kahirupan masarakat senantiasa rukun jeung kabudayaanna tetep lestari nyaeta :
v Panyaur gancang temonan
v Parentah gancang lakonan
v Pamunut gancang caosan.
C. PANUTUP
1.KACINDEKAN
Dina ayana jieunan karya tulis ieu urang sadaya tiasa meunang manfaat. Kahiji urang tiasa leuwih kana pikanyaho urang ngenaan budaya urang sunda khususna di kampung naga,kaduana, dina sagala aspek budaya sok boga nilai-nilai kahirupan siga nilai moral anu mudah-mudahan tiasa dijadikeun pelajaran jeung kahadeanana bisa diterapkeun dina kahirupan sapopoe.
Dina aspek-aspek anu parantos dipikanyaho ku urang sadaya bisa disimpulkeun bae urang wawuh ka kabudayaan luar tapi tong nepikeun ka mohokeun kabudayaan sorangan tarutama budaya jeung basa Sunda jeung budaya oge kudu dimungmule ku urang sorangan sabab ku saha deui ari lain ku arurang sorangan.
Primitifitas atau adat istiadat asli paninggalan nenek moyang eta kedahna bisa jadi treadceneter jeung suatu kabanggan pikeun urang anu jadi ahli warisma sabab jadi daya tarik pikeun turis lokal maupun ti luar negri keur dijadikan bahan observasi. Bapak kuncen oge nyarios kieu “ Ulah era jadi kampungan, sabab upami hoyong jadi ortodoks ngabutuhkeun waktos berabad-abad, tapi lamun hayang jadi modern, sajam oge bisa “
2.SARAN
Nu kahiji bade nyuhunkeun dihapunten ngenaan makalah ieu, simkuring sadar seueur pisan kakirangan dina ieu makalah, janten simkurung nyuhunkeun kritik sareng sarana kanggo ngajantenkeun ieu makalah langkung sae.
Jadi, kasimpulanna adat jeung istiadat masarakat Kampung Naga bisa bertahan nepi ka ayeuna, meskipun kamajuan jaman sakitu owahna, masarakat kampung naga tetep bertahan karena ayana Budaya nu senantiasa di cekel pageuh ku masarakatna.
D.DAFTAR PUSTAKA
Diunduh tgl: 9 september 2018
Jam: 07.00 WIB
Downloader: Nazar M.Y
Typist: Nazar M.Y
Editor: Nazar M.Y
Komentar
Posting Komentar